Hiện nay tần suất mắc các bệnh đường tiêu hóa ngày càng tăng, thậm chí cả ung thư dạ dày, đại tràng. Theo số liệu toàn cầu năm 2020, Ung thư dạ dày đứng thứ 5 trong số các bệnh ung thư thường gặp. Tại Việt Nam, Ung thư dạ dày đứng thứ 4 về tỷ lệ mắc mới sau ung thư gan, phổi vú với gần 18.000 trường hợp mỗi năm, ung thư đại tràng đứng thứ 5 với gần 15.000 trường hợp.
Tuy nhiên, kể cả khi đã có các triệu chứng như thường xuyên đau bụng, ợ hơi, buồn nôn, đại tiện ra máu…, nhiều người vẫn chần chừ, không muốn đi khám và nội soi vì tâm lý e sợ. Trong suy nghĩ của họ, nội soi dạ dày, đại tràng là thủ thuật gây đau đớn, khó chịu, chỉ được chỉ định khi không còn cách chẩn đoán nào khác.
Thế nhưng, trên thực tế, nội soi dạ dày không hề đáng sợ. Trái lại, nó là phương pháp vừa an toàn, vừa hiệu quả, vừa tiết kiệm để chẩn đoán các vấn đề tiêu hóa bất thường. Việc hiểu rõ về phương pháp này sẽ giúp người bệnh thoải mái, loại bỏ sự lo ngại khi được chỉ định nội soi, đồng thời chủ động hơn trong quá trình tầm soát sức khỏe đường tiêu hóa.
1. Nội soi dạ dày, đại tràng là gì?
Nội soi dạ dày, đại tràng là thủ thuật đưa ống soi mềm vào bên trong đường tiêu hóa nhằm kiểm tra, quan sát thực quản, dạ dày, tá tràng, đại trực tràng. Đây là thủ thuật an toàn và đem lại hiệu quả cao trong việc phát hiện, nhận định các tổn thương của đường tiêu hóa. Trong quá trình nội soi, bác sĩ cũng có thể sử dụng một số dụng cụ đặc biệt để kiểm tra vi khuẩn Helicobacter Pylori trong dạ dày, cắt polyp, sinh thiết, cầm máu, lấy dị vật trong ống tiêu hóa, nong những phần bị hẹp, thắt tĩnh mạch thực quản…
Hình 1: Mô phỏng nội soi dạ dày Hình 2: Mô phỏng cắt polyp đại tràng
2. Khi nào nên tiến hành nội soi?
Để sớm phát hiện và điều trị kịp thời các bệnh liên quan đến dạ dày và hệ tiêu hóa, bệnh nhân cần tiến hành nội soi khi xuất hiện những biểu hiện sau:
Thường xuyên có những biểu hiện liên quan đến dạ dày gây cảm giác khó chịu như: buồn nôn và nôn, ợ hơi, ợ chua, xuất hiện tình trạng rối loạn tiêu hóa, đi ngoài ra máu,…
Có những triệu chứng bất thường liên quan đến dạ dày như thủng loét dạ dày, xuất huyết dạ dày, trào ngược dạ dày thực quản,…
Xuất hiện các khối u ở dạ dày hay nghi ngờ về tình trạng ung thư dạ dày, xét nghiệm marker ung thư tăng
Có nhu cầu thăm khám định kỳ bằng phương pháp nội soi dạ dày để kiểm soát tình trạng sức khỏe.
Hình 3: Máy nội soi tầm soát ung thư sớm OLYMPUS CV190
3.Ưu điểm nội soi gây mê
Cảm giác khó chịu trong quá trình nội soi chính là yếu tổ cản trở chính làm cho bệnh nhân không muốn nội soi mặc dù đã có nhiều triệu chứng của bệnh, làm cho việc phát hiện bệnh bị muộn, việc điều trị trở nên khó khăn hơn, thậm chí quá muộn để điều trị.
Nội soi thực quản – dạ dày – tá tràng, đại tràng gây mê không đau là phương pháp đưa ống soi vào cơ thể khi người bệnh đang được gây mê nhằm chẩn đoán, điều trị các bệnh lý đường tiêu hóa. Việc gây mê được thực hiện trong thời gian ngắn, khoảng 5 – 15 phút, người bệnh sau khi soi xong sẽ tỉnh lại nhanh chóng và không ảnh hưởng nhiều tới sức khỏe.
Ưu điểm: Nhờ gây mê mà quá trình nội soi được thực hiện dễ dàng hơn, người bệnh không có cảm giác khó chịu, buồn nôn, nôn… Bệnh nhân cũng không cảm thấy sợ hãi, ám ảnh sau nội soi và nhất là không cử động mạnh, giật ống nội soi gây tổn thương ống tiêu hóa. Bên cạnh đó, nếu trong quá trình nội soi phát hiện các vấn đề cần can thiệp, bác sĩ cũng sẽ có thể thực hiện các thủ thuật như lấy dị vật, cắt polyp, cầm máu, tiêm xơ, nong hẹp, thắt tĩnh mạch thực quản… thuận lợi và an toàn hơn.
Nhược điểm: Nội soi gây mê tốn kém hơn và đòi hỏi cao về trình độ, tay nghề bác sĩ, phương tiện theo dõi. Trước khi nội soi, người bệnh có thể phải đo điện tim đồ và thực hiện một số xét nghiệm khác. Ngoài ra, dù lượng thuốc mê ít, thời gian gây mê ngắn nhưng một số người sau khi tỉnh vẫn có thể bị mệt mỏi, buồn ngủ và có nguy cơ gặp phải các tác dụng phụ khác của thuốc mê.
Hình 4: Dụng cụ nội soi, kiểm tra vi khuẩn H.Pylori luôn được vô khuẩn, đóng riêng cho từng bệnh nhân
4. Nội soi gây mê cần lưu ý những gì
Chuẩn bị trước khi tiến hành nội soi
Khi tiến hành phương pháp nội soi gây mê, bệnh nhân cần tuân thủ những quy tắc sau:
Bệnh nhân nội soi dạ dày phải nhịn ăn 6 tiếng và nhịn uống nước 2 tiếng trước khi tiến hành thực hiện.
Tuyệt đối không sử dụng các chất kích thích và đồ uống có màu trước khi nội soi vài ngày.
Nên làm sạch ruột trước khi tiến hành nội soi đối với bệnh nhân nội soi đại tràng.
Bệnh nhân có kèm theo bệnh lý khác như: tim mạch, phổi, gan,… cần tiến hành thực hiện những xét nghiệm cần thiết để đánh giá tình trạng bệnh trước khi nội soi.
Một số lưu ý khác
Nội soi gây mê là phương pháp an toàn, tuy nhiên cần lưu ý rằng, một số đối tượng được khuyến cáo không nên tiến hành kỹ thuật này, trừ trường hợp khẩn cấp:
Người trên 80 tuổi và có các bệnh nền nguy hiểm dẫn đến suy kiệt nặng.
Đối tượng đang bị sốc, xuất hiện tình trạng suy hô hấp, suy tuần hoàn và thiếu máu nghiêm trọng.
Người đang mang thai không nên thực hiện phương pháp nội soi gây mê.
Bệnh nhân là đối tượng dưới 10 tuổi.
Sau khi nội soi gây mê bệnh nhân sẽ được đưa ra vị trí hồi tỉnh và nghỉ ngơi trong 30 phút.
Hình 5: Thắt tĩnh mạch thực quản Hình 6: Một ổ loét lớn ở tá tràng có ứ đọng thức ăn Hình 7: Ung thư đại tràng
bằng vòng cao su
5. Nội soi gây mê có nguy hiểm hoặc ảnh hưởng gì không?
Nội soi dạ dày, đại tràng gây mê là phương pháp an toàn và ít xảy ra tai biến. Nhờ gây mê mà người bệnh tránh được tình trạng buồn nôn, khó chịu trong quá trình nội soi, giảm nguy cơ va chạm mạnh gây chảy máu, thủng, rách hoặc nhiễm trùng cơ quan đường tiêu hóa.
Tuy nhiên, do tác dụng của thuốc gây mê, người bệnh có thể bị mệt mỏi, buồn ngủ sau nội soi. Rất hiếm trường hợp người bệnh gặp phải tình trạng dị ứng thuốc mê hoặc các phản ứng phụ nghiêm trọng như tụt huyết áp, suy hô hấp, loạn nhịp tim…
Tại Bệnh viện Quân y 17 đã thực hiện thủ thuật nội soi gây mê dạ dày, đại tràng cho nhiều bệnh nhân bảo hiểm cũng như bệnh nhân đến từ các tỉnh khác như Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định… và đạt được những đánh giá tích cực từ bệnh nhân. Với nhiều máy móc hiện đại như máy nội soi dạ dày, đại tràng OLYMPUS CV190… có khả năng tầm soát ung thư, khoa Tiêu hóa – Bệnh máu Bệnh viện Quân y 17 đã phát hiện nhiều trường hợp ung thư sớm để có thể điều trị kịp thời, giúp bệnh nhân tránh khỏi những hậu quả đáng tiếc khi phát hiện muộn. Đồng thời tiến hành đào tạo những bác sĩ có tay nghề, học các kỹ thuật cao như cắt hớt niêm mạc ESD để phục vụ bệnh nhân ngày một tốt hơn.
Người viết: BS.CKI Nguyễn Hoàng Đạo ,Khoa Tiêu hóa – Bệnh máu, Bệnh viện Quân y 17
